Tuesday, July 28, 2020

Shivlilamrut - Adhyay 3

अध्याय तिसरा
श्रीगणेशाय नमः
जय जय शिव मंगलधामा निजजनहृदयआरामा चराचरफलांकितद्रुमा नामाअनामातीत तूं ॥१॥ इंदिरावरभगिनीमनरंजना षडास्यजनका शफरीध्वजदहना ब्रह्मानंदा भाललोचना भवभंजना त्रिपुरांतका ॥२॥ हे शिव सद्योजात वाम अघोरा तत्पुरुषा ईशाना ईश्वरा अर्धनारीनटेश्वरा गिरिजारंगा गिरीशा ॥३॥
गंगाधरा भोगिभूषणा सर्वव्यापका अंधकमर्दना परमातीता निरंजना गुणत्रयविरहित तूं ॥४॥
हे पय:फेनधवल जगज्जीवन  द्वितीयाध्यायीं कृपा करून अगाध सुरस आख्यान शिवरात्रिमहिमा वर्णविला ॥५॥
यावरी कैसी कथेची रचना वदवीं पंचमुकुट पंचानना शौनकादिकां मुनिजनां सूत सांगे नैमिषारण्यीं ॥६॥ इक्ष्वाकुवंशीं महाराज मित्रसहनामें भूभुज वेदशास्त्रसंपन्न सतेज दुसरा बिडौजा पृथ्वीवरी ॥७॥ पृतनावसनेंकरून घातलें उर्वी पालाण प्रतापसूर्य उगवला पूर्ण शत्रुभगणें मावळलीं ॥८॥
तो एकदां मृगयाव्याजेंकरून निघाला धुरंधर चमू घेऊन घोरांदर प्रवेशला विपिन तों सावजें चहूंकडून ऊठलीं ॥९॥
व्याघ्र वृक रीस वनकेसरी मृगमृगी वनगौ वानर वानरी शशकजंबुकांच्या हारी संहारीत नृपवर ॥१०॥

चातक मयूर बदक कस्तूरीकुरंग जवादिबिडालक नकुल राजहंस चक्रवाक पक्षी श्वापदें धांवती ॥११॥
नृपें मारिले जीव बहुवस त्यांत एक मारिला राक्षस महाभयानक तामस गतप्राण होऊनि पडियेला ॥१२॥
त्याचा बंधु परम दारुण तो लक्षिता झाला दुरोन मनीं कापट्य कल्पून म्हणे सूड घेईन बंधूचा ॥१३॥
मित्रसह पातला स्वनगरास असुरें धरिला मानववेष कृष्णवसनवेष्टित विशेष दर्वी स्कंधीं घेऊनियां ॥१४॥
नृपासी भेटला येऊन म्हणे मी सूपशास्त्रीं परम निपुण अन्न शाका सुवास करीन देखोन सुरनर भूलती ॥१५॥
रायें ठेविला पाकसदनीं त्यावरी पितृतिथी लक्षुनी गुरु वसिष्ठ घरालागुनी नृपश्रेष्ठें आणिला ॥१६॥
भोजना आला अब्जजनंदन तो राक्षसें कापट्यस्मरून शाकांत नरमांस शिजवून ऋषीस आणून वाढिलें ॥१७॥
त्रिकालज्ञानी वसिष्ठमुनी सकळ ऋषींमाजी शिरोमणी कापट्य सकळ जाणुनी मित्रसह शापिला ॥१८॥
म्हणे तूं वनीं होई राक्षस जेथें आहार मिळे नि:शेष मी ब्राह्मण मज नरमांस वाढिलें कैसें पापिया ॥१९॥
राव म्हणे मी नेणें सर्वथा बोलावा सूपशास्त्रीं जाणता तंव तो पळाला क्षण  लागतां गुप्तरुपें वना आपुल्या ॥२०॥

राव कोपला दारुण मज शापिलें काय कारण मीही तुज शापीन म्हणोन  उदक करीं घेतलें ॥२१॥
तंव रायाची पट्टराणी मदयंती नामें पुण्यखाणी रूपें केवळ लावण्यहरिणी चातुर्य उपमे जेवीं शारदा ॥२२॥
मदयंती म्हणे राया दूरदृष्टीं पाहें विचारूनियां शिष्यें गुरूसी शापावया अधिकार नाहीं सर्वथा ॥२३॥
गुरूसी शाप देतां निर्धारीं आपण नरक भोगावे कल्पवरी राव म्हणे चतुर सुंदरी बोललीस साच तें ॥२४॥
म्हणे हें उदक खालीं टाकूं जरी तरी पीक पिके दग्ध होय धरित्री मग आपुल्या प्रपदांवरी जल टाकी मित्रसह ॥२५॥
तों जानुपर्यंत चरण दग्ध झालें कृष्णवर्ण कुष्ठ भरला मग तेथून कल्माषपाद नाम त्याचें ॥२६॥
वसिष्ठें जाणोनि वृत्तांत रायासी :शाप देत म्हणे द्वादशवर्षीं होशील मुक्त येसी स्वस्थाना आपुल्या ॥२७॥
गुरु पावला अंतर्धान मग कल्माषपाद राक्षस होऊन क्षुधाक्रांत निशिदिनी वनीं भक्षी जीव सर्व ॥२८॥
परम भयानक असुर विशाळ देह कपाळीं शेंदुर विक्राळ वदन बाहेर शुभ्र दंतदाढा वाढलिया ॥२९॥
जीव भक्षिले आसमास वनीं हिंडतां तो राक्षस एक ब्राह्मणकुमर डोळस द्वादश वर्षी देखिला ॥३०॥

सवें त्याची ललना चिमणी दोघें क्रीडती कौतुकें वनीं तंव तो ब्राह्मणपुत्र राक्षसें धरूनी भक्षावया सिद्ध झाला ॥३१॥
तंव त्याची वधू काकुळती येत अरे तूं मित्रसह राजा पुण्यवंत गोब्राह्मणप्रतिपाळक सत्य माझा कांत मारूं नको ॥३२॥
गडबडां लोळे सुंदरी करुणाभाकी पदर पसरी सवेचि जाऊनि चरण धरीं सोडी झडकरी पति माझा ॥३३॥
पतीस भक्षूं नको राजेंद्रा महत्पाप घेऊं नको एकसरा स्वर्गमार्ग तरी चतुरा कैसा पावसी अंतकाळीं ॥३४॥
ऐसी करुणा भाकितां कामिनी निर्दयें भक्षिला तेचि क्षणीं अस्थिपंजर टाकुनी तियेपुढें दिधला ॥३५॥
तंव ती दुःखे करूनी आक्रोशें कपाळ पिटी धरणीं मृत्तिका घेऊनि घाली वदनी कोण वनीं सांवरी तीतें ॥३६॥
मग तिनें शाप दीधला रायातें जो अलोट विधिहरिहरातें म्हणे मदयंती संगसुरतें  प्राण जाईल तेचि क्षणीं ॥३७॥
कोणे एके स्त्रीचा संगसोहळा तुज घडो रे चांडाळा ऐसा शाप वदोनि ते वेळां केल्या गोळा अस्थि पतीच्या ॥३८॥
तात्काळ प्रवेशली अग्नीं  इकडे द्वादशवर्षीं शापमुक्त होऊनी राव स्वनगरा येऊनी वर्तमान सांगे स्त्रियेसी ॥३९॥
येरी कपाळ पिटी आक्रोशें करून म्हणे झालें वंशखंडन पतीस म्हणे ब्रह्मचर्य धरून प्राण आपुला रक्षीं कां ॥४०॥

अनिवार अत्यंत मन करीं कोणे स्त्रियेसीं संभाषण खदिरांगाराची सेज आजपासून झाली तुजलागीं जाण पां ॥४१॥
परम तळमळी राजेंद्र जैसा सांपळां कोंडिला व्याघ्र कीं महाभुजंगाचे दंत समग्र पाडोनि गारुडी दीन करी ॥४२॥
कीं नासिकीं वेसण घालून महावृषभ करिती दीन कीं वनीं निरंकुश वारण धरूनि क्षीण करिती मग ॥४३॥
तैसा कल्पाषपाद भूप होऊनि राहिला दीनरूप पुढें प्रकाशावया कुळदीप ॥ आपण धर्मशास्त्र पाहातसे ॥४४॥
तेथींचें पाहोनि प्रमाण वसिष्ठें मदयंतीस भोग देऊन अमोघ वीर्य पडतां पूर्ण दिव्य पुत्र जाहला ॥४५॥
तेणें पुढें वंश चालिला असो तो राव मृगयेस निघाला यथारण्य तथा गृह वाटे नृपाला भोग त्यजिले सर्वही ॥४६॥
मनांत मनोजविकार उठत विवेकांकुशें कामइभ आवरीत म्हणे स्त्रीस वैधव्य मज मृत्य  तें कर्म सहसा करावें ॥४७॥
आपुली कर्मगती गहन प्राक्तन विचित्र दारुण देवावरी काय बोल ठेवून भोगिल्याविण सुटेचि ॥४८॥
ऐसा राव उदासयुक्त वनीं हिंडता मागें पाहात तों पिशाच भयानक अत्यंत रायापाठीं उभें सदा ॥४९॥
दांपत्ये पूर्वीं मारिलीं ती ब्रह्महत्या पाठीसीं लागली राजा तीर्थें हिंडतां सकळीं परी कदाकाळीं सोडी ॥५०॥

सोडी स्वप्नीं जागृतींत महाविक्राळ दांत करकरां खात रायें व्रतें केलीं बहुत दान देत बहुसाल ॥५१॥
ऐसा हिंडतां राव भागला मिथुलानगरासमीप आला वनश्री देखतां आनंदला परी ब्रह्महत्या पाठीसीं उभी ॥५२॥
वृक्ष लागले बहुत आम्रवृक्ष फळभारें डोलत पोफळी रातांजन विराजित केळी नारळी खर्जुरिया ॥५३॥
चंपक जाई जुई मालती मोगरे पुन्नागराज शेवंती मलयागर कृष्णागर जाती जपा करवीर कोविदार ॥५४॥
वड पिंपळ औदुंबर पारिजातक बकुल देवदार कपित्थ बिल्व अंजीर अर्जुन पिचुमंद कदंब ते ॥५५॥
ऐसिया वनामाजी नृपती क्षण एक पावला विश्रांती परी ते पाठीसीं पापमती ब्रह्महत्या उभी असे ॥५६॥
तों उगवला भाग्यवासरमणी कीं निधान जोडे रंकालागुनी कीं क्षुधितापुढें उचंबळोनी क्षीरब्धि जैसा पातला ॥५७॥ कीं मरतियांच्या मुखांत अकस्मात घातलें अमृत कीं चिंताग्रस्तासी प्राप्त चिंतामणी जाहला ॥५८॥
तैसा तापसियांमाजी मुकुटमणीं शिष्यमांदी सवे घेऊनी महाराज तपस्वी गौतममुनी तये स्थानीं पातला ॥५९॥
रायें घातलें लोटांगण दाटला अष्टभावेंकरून उभा ठाकला कर जोडून करी स्तवन प्रीतीनें ॥६०॥

सहज होतां संतदर्शन पापें संहारती संपूर्ण तूं विलोकिसी जरी कृपा करून तरी रंक सहस्त्रनयन होय ॥६१॥
यावरी तो महाराज गौतम कल्माषपादा पुसे कुशलक्षेम राज्य राष्ट्रज प्रजा अमात्य परम सुखेंकरून नांदती कीं ॥६२॥
ब्राह्मण क्षत्रिय वैश्य शूद्र स्वधर्म आचरती कीं समग्र पशु सेवक पुत्र कलत्र समस्त सुखरूप आहेत कीं ॥६३॥
राव म्हणे आपुले कृपेंकरून समस्त आहेत क्षेमकल्याण परंतु आलासी वाटतें दुरून आनंदघन दिसतोसी ॥६४॥
तुझ्या दर्शनें मज वाटे सत्वर ब्रह्महत्या दूर होईल समग्र मग पूर्वकर्म आपुलें दुस्तर ऋषीप्रती निवेदिलें ॥६५॥
गौतम म्हणे परम पवित्र भूकैलास गोकर्णक्षेत्र तेथूनि मी आलों अपार महिमा तेथींचा वर्णवें ॥६६॥
ॐकाररूपें कैलासनाथ भवानीसहित तेथें नांदत सुर असुर किन्नर सेवित अर्धमात्रापीठ जें ॥६७॥
त्या गोकर्णींचे शिवदर्शन ब्रह्मादिकां दुर्लभ जाण तेथें इंदिरेसहित जनार्दन तप गहन आचरत ॥६८॥
कोटिसूर्याची प्रभा मृडानीसहित शिव उभा कैवल्यगर्भीचा पूर्ण गाभा तेथींची शोभा वर्णवे ॥६९॥
इंद्र सनकादिक ब्रह्मपुत्र तेथेंचि वसती अहोरात्र जेथींचे पाषाण तरुवर समग्र निर्जर अवतरले ॥७०॥

सत्यवती हृदयरत्न जेथें करी अनुष्ठान वसिष्ठ भृग जामदग्न्य गोकर्णक्षेत्रीं सदा वसती ॥७१॥
पाहावया मृडानीनायक मंडपघसणी होतसे देख नारद तुंबरु गायक जेथें गाती शिवलीला ॥७२॥ गोकर्णाभोवतें समग्र उभे अखंड देवांचे भार मुखें गर्जती शिवहरहर आनंद थोर होतसे ॥७३॥
ऋषि करिती वेदघोष अष्टनायिकांचें नृत्य विशेष किन्नरगंधर्व गायक सुरस तोषविती महेशातें ॥७४॥
तें अति उत्तम स्थान तेजोमय प्रकाश गहन नाना वृक्ष लागले सघन कैलासभुवन प्रत्यक्ष ॥७५॥
शुभ्र सिंहासन लखलखित चारी द्वारें मणिमयखचित ऐरावतारूढ अमरनाथ पूर्वद्वारीं तिष्ठतसे ॥७६॥ दक्षिणेसी रक्षी सूर्यनंदन पश्चिमेसी वारुणीरमण उत्तरेसी वैश्रवण प्राणमित्र शिवाचा ॥७७॥
कर्पूरगौर भवानीसहित घवघवीत तेजें विराजित भूकैलास साक्षात ॥ माहेर संतसाधकांचें ॥७८॥
त्या मूर्तीचें करावें ध्यान त्याभोंवतें महासिध्दीचें पूजन त्याभोंवतें कात्यायनी आवरण अष्टभैरव पूजिजे ॥७९॥
द्वादश मित्र एकादश रुद्र तेथेंचि वसती अहोरात्र अष्टवसु दिक्पाळ समग्र जोडोनि कर उभे तेथें ॥८०॥

अष्टसिध्दि नवनिधि कर जोडूनी अखंड आराधिति पिनाकपाणी रायासी म्हणे गौतममुनी मीही वसतों सदा तेथें ॥८१॥
वरकड क्षेत्रीं लक्ष वरुषें जाण तप आचरला निर्वाण  गोकर्णीं एक दिन होय प्रसन्न सदाशिव ॥८२॥
अमावास्या संक्रांति सोमवार प्रदोष पर्वकाळ शिववासर समुद्रस्नान करितां समग्र फळ होय सकळ तीर्थांचे ॥८३॥
रावण कुंभकर्ण बिभिषण  यांहीं पूर्वीं केलें तेथें अनुष्ठान तें निर्वाणलिंग दशाननें जाण कैलासाहूनि आणिलें ॥८४॥
गणेशें स्थापिलें तें लिंग ऋषि म्हणती सूतातें कथा सांग ऐकावया लीला सुरंग श्रवण वाट पाहती ॥८५॥
यावरी सूत वक्ता निपुण रावणमातेसी कैकसी अभिधान ती नित्य लिंगपूजनाविण जाण उदक प्राशन करीच ॥८६॥
पंचधान्यांचें पिष्ट करून लिंग करी कामना धरून व्हावें रावणाचें कल्याण जय संपूर्ण प्राप्त व्हावा ॥८७॥
शक्रें तिचें लिंग नेऊन समुद्रीं टाकिलें द्वेषेंकरून त्यालागी रात्रंदिन रावणमाता अन्न घे ॥८८॥
रावण म्हणें मातेलागून मी मुख्य आत्मलिंग आणितों जाऊन कैलासाप्रती द्विपंचवदन जाता झाला साक्षेपें ॥८९॥
तप आचरला दारुण जो चतु:षष्टिकलाप्रवीण जेणें वेदांचीं खंडें करून सारासार निवडिलें ॥९०॥

चतुर्दशविद्यापारंगत शिवासी आवडे अत्यंत दशमुखें गायन अद्भुत केलें त्यानें स्वामीपुढें ॥९१॥
आपुलें शिर छेदूनि स्वहस्तें शिरांच्या तंती करूनि स्वरयुक्त दशमुख गात प्रेमभरित उमानाथ संतोषे जेणें ॥९२॥
राग उपराग भार्यासहित मूर्च्छना शरीर कंपित सप्तस्वर ताल संगीत शास्त्रप्रमाण गातसे ॥९३॥
गद्यपद्यरचना नाना कळा गीत प्रबंध अखंड नाममाळा गातां प्रीतीनें शिवलीला शंभु तोषला अद्भुत ॥९४॥
म्हणे प्रसन्न झालों दशमुखा इच्छित माग तुज प्रिय जें कां दशकद्वयनयन म्हणे कामांतका आत्मलिंग मज देईं ॥९५॥
या त्रिभुवनांत जे सुंदर ऐसी ललना देईं सुकुमार ऐकून संतोषला कर्पूरगौर भोळा उदारचक्रवर्ती ॥९६॥
कोटि चंद्र-सूर्यांची प्रभा पूर्ण ऐसें लिंग काढिलें हृदयांतून कीं ब्रह्मानंदरस मुरोन दिव्य लिंग ओतिलें ॥९७॥
सहस्त्र बालसूर्य पवती सरी ऐसी प्रभा पडली दशदिशांतरीं दिधलें रावणाचे करीं जें अतर्क्य ब्रह्मादिकां ॥९८॥
जें मुनिजनांचें ध्येय ध्यान जें सनकादिकांचें देवतार्चन वेद शास्त्र पुराण दिव्यलिंग वर्णिती ॥९९॥
जें त्रिगुणातीत परब्रह्म जें अर अजित अनाम सच्चिदानंद निर्वाणधाम योगी आराम पावती जेथें ॥१००॥

अनंत ब्रह्मांडे विचित्रें जेणें रचिलीं इच्छामात्रें ज्याकारणें भांडती वेदशास्त्रें तें दिव्य लिंग पुरातन ॥१॥
तें लिंग रावणे हातीं घेऊन म्हणे हे त्रिलोचन त्रिदोषशमन लावण्यसागरींचें निधान त्रिभुवनसुंदर ललना दे ॥२॥
जी अपर्णेची अपर प्रतिमा ऐसी देई मज सर्वोत्तमा सच्चिदानंद पूर्णब्रह्मा नामाअनामातीत तूं ॥३॥
शिव म्हणे इची प्रतिमा विशेष निर्मू शके विधीश भोळा चक्रवतीं महेश म्हणे हेचि नेईं अपर्णा तूं ॥४॥
रावणें अवश्य म्हणोनी स्कंधीं घेतली स्कंदजननी दिव्यलिंग हातीं घेऊनी लंकानाथ चालिला ॥५॥
दक्षिणपंथें जातां सत्वर गजबजिले सकळ सुरवर गजानन स्कंद वीरभद्र नंदिकेश्वर तळमळती ॥६॥
म्हणती हे सदाशिव त्रिनयन हें कैसें तुझें उदारपण भवानी बैसलासी देऊन पंचवदन हांसतसे ॥७॥
म्हणे तियेचा कैवारी वैकुंठनाथ तो धांवेल आतां स्नेहभरित इकडे भवानी स्तवन करीत हे पद्मजतांत धांव वेगीं ॥८॥
वारिजनयना इंदिरावरा निगमागमवंद्या सुहास्यवक्रा हे नीलपयोधरगात्रा धांव वेगीं सोडवी मज ॥९॥
हे मधु-कैटभ-नरकमुरभंजना हे दशावतारधरा पीतवसना हे मदनांतकमानसरंजना हे जनार्दना जगद्गुरो ॥११०॥

हे कोटिमनोजतात श्रीधर असुरमर्दन परम उदार ऐसें स्तवन ऐकतां सर्वेश्वर विप्ररूपें आडवा आला ॥११॥ म्हणे धन्य धन्य द्विपंचवदना कोठें मिळविली ऐसी ललना दशमुख म्हणे हे अपर्णा सदाशिवें दिधली ॥१२॥ विप्र म्हणे खालीं उतरून न्याहाळूनि पाहें इचें वदन रावण पाहें तव ते कुलक्षण अत्यंत कुरूप देखिली ॥१३॥ भुवयांस आंठी अमंगळ पूर्ण वृद्ध गाल बैसले दंतहीन गदगदां विप्र हांसे देखून टाकोनि रावण चालिला ॥१४॥ मग रमाधवें तये स्थळीं स्थापिली माता भद्रकाळी इकडे असुर शिवाजवळी म्हणे स्त्री अमंगळ कैसी दिधली ॥१५॥
शिव म्हणे सत्य वचन ते तुज नाटोपे कौटाळीण अनंत ब्रह्मांडें दावून सवेंचि लपवील तत्वतां ॥१६॥
मग श्रीधरें आंगींची मळी काढून स्वहस्तें निर्मिली रूपसंपन्न मयासूराचे उदरीं जाण उत्पन्न झाली तेचि पैं  ॥१७॥
तिच्या स्वरूपाची प्रती नाहीं नाहीं त्रिजगतीं अंगीच्या सुवासें धांवती काद्रवेयचक्रें प्रीतीनें ॥१८॥
तिचें नाम मंदोदरी तिची प्रतीमा नाहीं उर्वीवरी विंशतिनेत्राचे चत्वरीं पट्टमहिषी पतिव्रता ॥१९॥
मयासुर करील कन्यादान वरी एक शक्ति देईल आंदण सप्तकोटी मंत्रांचें गहन सामर्थ्य असे जियेमाजी ॥१२०॥

ते निर्वाण सांगातीण शक्ति तुज प्राप्त होईल लंकापती महाशत्रूवरी निर्वाणीं ती प्रेरावी त्वां सत्य पै ॥२१॥ ऐसें ऐकतांचि रावण परतला लिंग घेऊन पूर्वस्थळासी आला जाण तों गजानन गाई राखी ॥२२॥
गजाननाचें स्तवन देव करिती कर जोडून म्हणती दिव्यलिंग सोडवून स्थापीं अक्षयी गणपती ॥२३॥
ऐसा देवीं प्रार्थिला एकदंत तंव रावणासी मूत्र लागलें बहुत पुढें पाऊल घालवत चरफडीत मूत्रभरें ॥२४॥ भूमीवरी लिंग ठेवावें ऐसें पूर्वी सांगीतलें उमाधवें हातीं घेऊनि लघुशंकेसी बैसावें हेही कर्म अनुचित ॥२५॥ तंव तो सिध्दिबुध्दींचा दाता विप्रवेषें गाई राखितां त्यासी लंकानाथ म्हणे तत्वतां लिंग हातीं धरीं हे ॥२६॥
विप्र म्हणे लंकापती माझ्या गाई रानोरानीं पळती तुझ्या मूत्रशंकेस वेळ किती लागेल हें कळे मज ॥२७॥ रावण म्हणे लागतां क्षण येतों मूत्रशंका करून विप्र म्हणे तीन वेळां बांहीन येसी तरी लिंग टाकीन भूमीवरी ॥२८॥
अवश्य म्हणे लंकापती लिंग देत विप्राच्या हातीं दूर जाऊनि एकांतक्षितीं लघुशंकेस बैसला ॥२९॥
अगाध गजमुखाचें चरित्र जो साक्षात अवतरला इंदिरावर शिवउपासना करावया पवित्र जाहला पुत्र शंभूचा ॥१३०॥

असो रावणासी मूत्राचे पूर लोटले सांवरती अनिवार एक घटिका लोटतां इभवक्र हांक फोडी गर्जोनी ॥३१॥ माझ्या गाई गेल्या दूरी हें आपुलें लिंग घेईं करीं रावण बोलेचि निर्धारीं हस्तसंकेतें थांब म्हणे ॥३२॥
दुसरी घटिका झाली पूर्ण हांक फोडी गजानन एवं घटिका झाल्या तीन कदापि रावण उठेचि ॥३३॥
जैसें पाखंडियाचें कुमत सरेचि वारितां पंडित तैसें रावणाचें मूत्र सरे सत्य पुनः एकदंत हांक फोडी ॥३४॥ राक्षसा आपुलें लिंग सांभाळीं म्हणोनि ठेविलें भूमंडळीं अक्षय स्थापिलें कदाकाळीं ब्रह्मादिकां उपटेना ॥३५॥ पृथ्वीसहित अभंग एकचि झालें दिव्य लिंग रावण धांवें सवेग अशौच अपवित्र क्रोधभरें ॥३६॥
लिंग उपटितां डळमळी कुंभिनी महाबळें दशमुख पाहे उपटोनी परी उपटे तयालागुनी अखंड अभंग जाहलें ॥३७॥
गुप्त जाहला गजानन गाई पृथ्वींत जाती लपोन रावणें एक गाईचा कर्ण धांवोनियां धरियेला ॥३८॥
तोही उपडे तयालागून मग तेथेंच केलें लिंगपूजन गोकर्णमहाबळेश्वर तेथून नाम जाण पडियेलें ॥३९॥ रावणमाता तेथें येऊन ते नित्य करी शिवपूजन आदिलिंग हें जाणोन करिती अर्चन सुरऋषी ॥१४०॥

रावण कुंभकर्ण बिभीषण तेथेंच करिती अनुष्ठान त्याच्या बळेंकरून देव जिंकिले रावणें ॥४१॥
मयासूर मंदोदरी आणि शक्ति देता झाला रावणाप्रती लक्ष पुत्र नातू गणती सवा लक्ष जयाचें ॥४२॥ इंद्रजिताऐसा पुत्र अष्टादशाक्षौहिणी सेनाभार जेथींच्या अनुष्ठानें अपार रावण पावला संपत्ती ॥४३॥
गौतम म्हणे राजोत्तमा ऐसा गोकर्णीचा थोर महिमा वर्णूं शके मघवा ब्रह्मा येणें आम्हां तेथूनि जाहलें ॥४४॥ मिथिलेश्वराच्या यागाकारणें आम्ही येत असतां त्वरेनें अद्भुत एक वर्तलें तुजकारणें॥ कथा तेचि सांगतो ॥४५॥ एक वृक्ष न्यग्रोध विशाळ त्याखालीं आम्ही बैसलों सकळ तों एक चांडाळीण अमंगळ अति अपवित्र देखिली ॥४६॥
सर्वरोगवेष्टित पूर्ण जन्मांध गलितकुष्ठ भरलें जाण किडे पडले सर्वांगी व्रण दुर्गंधी उठली चहूंकडे ॥४७॥ रक्तपिती भरोन हस्तपाद बोटें गेली झडोन परम कुश्चित कुलक्षण कैचें अन्न उदक तियेतें ॥४८॥
दंतहीन कर्णहीन गर्भीच तियेचे गेले लोचन कर्ण नासिका झडोन किडे पडले बुचबुचित ॥४९॥ अंगींचें चर्म गेलें झडोन वस्त्र पडलें गळोन धुळींत लोळे चांडाळीण पाप पूर्वीचें भोगीत ॥१५०॥

तिचा मरणकाळ जवळी आला जाण वरतें पाहिलें आम्हीं विलोकून तों शिवें धाडिलें दिव्य विमान तियेलागीं न्यावया ॥५१॥
दशभुज पंचवदन शिवदूत बैसले चौघे जण कोटिसूर्यतेज विराजमान प्रभा शशिसमान एकाची ॥५२॥
कोणी अग्नितेजें विराजत भालचंद्र शोभिवंत दिव्य विमान लखलखित वाद्यें वाजती चतुर्विध ॥५३॥ अष्टनायिका नृत्य करिती किन्नर गंधर्व शिवलीला गाती गौतम म्हणे ऐकें नृपती मग तयांप्रती पूसिलें ॥५४॥
हें दिव्य विमान घेऊन कोणाचें करूं जातां उद्धरण ते म्हणत तिये चांडाळणीलागून शिवें आणूं पाठविलें निजपद ॥५५॥
मग म्यां तयांसी पुसिलें इणें पूर्वीं काय तप केलें मग ते शिवदूत बोलिले पूर्वजन्मींचा वृत्तांत ॥५६॥ पूर्वीं  केकय नामा ब्राह्मण त्याची कन्या सुमित्रा जाण आपुल्या सौंदर्यगर्वेकरून कोणासही मानीना ॥५७॥
ही बाळपणीं विधवा झाली तारुण्यमदें स्वधर्म विसरली जारकर्म करूं लागली बापें शिकविल्या नायके ॥५८॥
तों हे जाहली गरोदर लोक निंदा करिती समग्र मग बापें केश धरूनि सत्वर बाहेर घातलें इयेसी ॥५९॥
मग ही हिंडतां देशांतर कोणी एक सभाग्य शुद्र त्यानें इतें स्त्री करून सत्वर समग्र द्रव्य ओपिलें ॥१६०॥

तेथें अपत्यें झालीं बहुत ही अत्यंत मद्य-मांसी रत पुष्ट जाहली बहुत घूर्णित लोचन उघडीना ॥६१॥
शुद्र घेवोनि दासीदास गेला क्षेत्रीं कृषिकर्मास हे क्षुधित आठवूनि मांसास शस्त्र घेवोनि चालिली ॥६२॥
मद्यें माजली नुघडी लोचन हा बस्तचि आहे म्हणोन गोवत्साचे कंठी जाण पापिणी सुरी घालीतसे ॥६३॥
तें अट्टाहासें ओरडत गाई हंबरोनि अनर्थ करीत इणे कंठ छेदोनि गृहांत वत्स नेलें त्वरेनें ॥६४॥
डोळे उघडूनि पाहे पापिणी मग गोवत्स ओळखिलें ते क्षणीं तेव्हा तिणें शिव शिव उच्चारूनी म्हणे करणी कळतां केली ॥६५॥
मग अर्ध वत्समांस भक्षून उरलें टाकी बाहेर नेऊन लोकांत उठविलें पूर्ण गोवत्स मारिलें व्याघ्रानें ॥६६॥ त्यावरी ही काळें मृत्यु पावत तों येऊनियां यमदूत इयेसी नेलें मारीत बहुत जाचिती निर्दयपणें ॥६७॥ कुंभीपाकीं घालिती असिपत्रवनीं हिंडविती तप्तभूमीवरी लोळविती स्तंभ कवटाळविती तप्त जे कां ॥६८॥ चित्रगुप्तासी पुसे सूर्यनंदन इचें कांही आहे कीं नाहीं पुण्य तो म्हणे शिवनाम उच्चारून गोवत्सवध इणें केला ॥६९॥
मग यमें दिधलें लोटून चांडाळयोनींत पावली जनन गर्भांध कुश्चल कुलक्षण विष्ठामूत्रें भरली सदा ॥१७०॥

श्वानाचें उच्छिष्ट भक्षी जाण तंव माय-बापें गेलीं मरोन मग ही हातीं काठी घेऊन गांवोगांवीं हिंडतसे ॥७१॥
तों शिवरात्र पर्वकाळ लक्षून गोकर्णक्षेत्रापति संपूर्ण यात्रा चालिली घोष गहन नानाविध वाद्यांचा होतसे ॥७२॥ शिवनामाचा घोष अपार शिवभक्त करिती वारंवार त्यांच्यासंगें ही दुराचार चांडाळीही चालिली ॥७३॥
गोकर्णक्षेत्रा गेली चांडाळी पडली भद्रकाळीच्या देवळाजवळी म्हणे मज अन्न द्यावें ये वेळीं बहुत पापिणी मी आहें ॥७४॥
हांका फोडीत हात पसरून तों प्रदक्षिणा करिती भक्तजन एकें बिल्वपत्र नेऊन तिचे हातीं घातलें ॥७५॥
तें त्रिदळ चांचपोन पाहत मुखीं घालावयाची नाहीं वस्त म्हणोनि रागें भिरकावीत तें पडत शिवलिंगावरी ॥७६॥
शिवरात्रीस उपोषण बिल्वदळे घडले शिवपूजन शिवभक्तांसवें जागरण घडलें संपूर्ण चांडाळीस ॥७७॥
शिवनामें गर्जती जन हेही करीत तैसेंचि स्मरण ती ही वडाखालीं येऊन पडली आहे चांडाळी ॥७८॥
ऐसा तिचा पूर्ववृत्तांत शिवगणीं सांगितला समस्त मग ती दिव्य देह पावोनि बैसत शिवविमानीं तेधवां ॥७९॥ आपुलें पूर्वकर्म आठवून करूं लागली शिवस्मरण मग शिवगणीं नेऊन शिवपदीं स्थापिली ॥१८०॥

गौतम म्हणे ऐक राया सादर तूं गोकर्णाप्रति जाईं सत्वर शिवरात्रीस पार्वतीपरमेश्वर त्रिदळेंकरूनि अचीं कां ॥८१॥
ऐसें बोलोनि गौतम मुनी गेला जनकाच्या यागालागुनी कल्माषपाद तेच क्षणीं गोकर्णक्षेत्रीं पातला ॥८२॥ शिवरात्रीस दिव्य लिंग मित्रसहरायें पूजिलें सांग अंतरी सप्रेम अनुराग उमारंग संतोषला ॥८३॥
ब्रह्महत्येचें पातक विशेष जाऊनि राव झाला निर्दोष तों कैलासाहूनि आदिपुरुष पाठवीत दिव्य विमान ॥८४॥ विमानीं बैसले शिवगण परम तेजस्वी दैदीप्यमान अनंत विजांचे रस पिळोन मूर्ती ओतिल्या वाटतें ॥८५॥ अनंत वाद्यें गर्जती एक वेळां तेणें रंगसुरंग दाटला दिव्यसुमनांच्या माळा वर्षती वरून वृंदारक ॥८६॥ मित्रसह दिव्य देह पावोन झाला दशभुज पंचानन इंद्रचंद्रादिपदें ओलांडून नेला मिरवत शिवपदा ॥८७॥ सरूपता मुक्ति पावोन शिवरूपीं मिळाला आनंदघन धन्य शिवरात्रिव्रत पावन धन्य गोकर्ण शिवमंदिर ॥८८॥ गौतम ऋषि परम धन्य तेणें इतिहास सांगितला पावन धन्य श्रोते तुम्हीं सज्जन श्रवणीं सादर बैसलां ॥८९॥ मानससरोवरवेष्टित मराळ जैसे विराजीत कीं निधानाभोंवते समस्त साधक जैसे बैसती ॥१९०॥

तरी पंडित तुम्ही चतुर तुमचे अवधान दिव्यालंकार देवोनि गौरवा श्रीधर ब्रह्मानंदेकरूनियां ॥९१॥ श्रीमद्भीमातटविलासा ब्रह्मानंदा आदिपुरुषा श्रीधरवरदा कैलासविलासा कथारस वदवीं पुढें ॥९२॥ श्रीशिवलीलामृत ग्रंथ प्रचंड स्कंदपुराण ब्रह्मोत्तरखंड परिसोत सज्ज्न अखंड तृतियाध्याय गोड हा ॥१९३॥
श्रीसांबसदाशिवार्पणमस्तु

8 comments: