Ashtavakra Geeta - Adhyay 20

अध्याय २० :- अकिंचनभाव

XX Akincanabhava - Transcendence of the Self
In a final flurry of questions pointing only at their own meaninglessness, Janaka burns off the last vestiges of personhood and enters dissolution. He ends with: “No more can be said.”
Ashtavakra smiles, nods approvingly, and says no more.

॥ जनक उवाच ॥

क्व भूतानि क्व देहो वा क्वेन्द्रियाणि क्व वा मनः ।

क्व शून्यं क्व च नैराश्यं मत्स्वरूपे निरंजने ॥१॥

जनक म्हणतो आहे कीं, संपूर्ण उपाधिरहित जें माझें निरंजनस्वरुप आहे त्यामध्यें पंचमहाभूतें, सूक्ष्म कार्य करणारीं इंद्रियें, मन, शरीर व शून्यावस्था इत्यादि कल्पित गोष्टी मनच नाहींसें झाल्यानें कशा असूं शकतील ? मीच त्यांचा साक्षी आहें. ॥१॥
Janaka said:
1. In my unblemished nature there are no elements, no body, no faculties no mind. There is no void and no despair.

क्व शास्त्रं क्वात्मविज्ञानं क्व वा निर्विषयं मनः ।

क्व तृप्तिः क्व वितृष्णात्वं गतद्वन्द्वस्य मे सदा ॥२॥

हे गुरो ! मला शास्त्राशीं वा शास्त्रजन्य ज्ञानाशीं काय करायचें आहे ? आत्मविश्रांतीशीं, सर्व वासना गळून गेल्यानें वासनेशीं वा वासनाविरहितेशीं, तृप्ति किंवा तृष्णा, द्वंद्व यांच्याशीं काय करावयाचें आहे ? कारण मी शांतरस ब्रह्म आहें. ॥२॥
2. For me, free from the sense of dualism, there are no scriptures, no self-knowledge, no mind free from an object, no satisfaction and no freedom from desire.

क्व विद्या क्व च वाविद्या क्वाहं क्वेदं मम क्व वा ।

क्व बन्ध क्व च वा मोक्षः स्वरूपस्य क्व रूपिता ॥३॥

मला विद्या किंवा अविद्या कुठें ? अहंकार कुठला ? बाह्य वस्तु कुठली ? ज्ञान कसलें ? माझा कुणाशीं संबंध आहे ? संबंध दुसर्‍याशीं असतो. मला दुसरा कुणी नाहीं. बन्ध आणि मोक्ष मला नाहींत. माझ्या निर्विशेष स्वरुपाला धर्म नाहीं आणि निधर्मक माझ्या स्वरुपाला विद्येचाही धर्म नाहीं. ॥३॥
3. There is no knowledge or ignorance, no "me", "this" or "mine", no bondage, no liberation, and no property of self-nature.

क्व प्रारब्धानि कर्माणि जीवन्मुक्तिरपि क्व वा ।

क्व तद् विदेहकैवल्यं निर्विशेषस्य सर्वदा ॥४॥

निर्विशेष, निराकार, निरवयव अशा माझ्या आत्म्याला प्रारब्धकर्म कुठलें ? जीवन्मुक्ति व विदेहमुक्ति कुठली ? ॥४॥
4. For one who is always free from individual characteristics there is no antecedent causal action, no liberation during life, and no fulfillment at death.

क्व कर्ता क्व च वा भोक्ता निष्क्रियं स्फुरणं क्व वा ।

क्वापरोक्षं फलं वा क्व निःस्वभावस्य मे सदा ॥५॥

सदा स्वभावरहित अशा मला कर्तेपण कुठलें ? आणि भोक्तेपण कसलें ? निष्क्रियता वा स्फुरण, प्रत्यक्ष ज्ञान अथवा विषयाकार वृत्तीनें मिळणारें फळ हीं सारीं मला कशीं असणार ? ॥५॥
5. For me, free from individuality, there is no doer and no reaper of the consequences, no cessation of action, no arising of thought, no immediate object, and no idea of results.

क्व लोकं क्व मुमुक्षुर्वा क्व योगी ज्ञानवान् क्व वा ।

क्व बद्धः क्व च वा मुक्तः स्वस्वरूपेऽहमद्वये ॥६॥

अद्वैत आत्मस्वरुपांत लोक कुठले ? मुमुक्षु कुठला ? योगी वा ज्ञानवान, बद्ध वा मुक्त कसा असेल ? केवळ अद्वैत आत्माच असेल. ॥६॥
6. There is no world, no seeker for liberation, no mystic, no seer, no-one bound and no-one liberated. I remain in my own non-dual nature.

क्व सृष्टिः क्व च संहारः क्व साध्यं क्व च साधनं ।

क्व साधकः क्व सिद्धिर्वा स्वस्वरूपेऽहमद्वये ॥७॥

अद्वैत अशा आत्मस्वरुपाला सृष्टिनिर्माण वा संहार, साधन आणि साध्य व साधक व सिद्धि इत्यादि गोष्टी कशा असतील ? ॥७॥
7. There is no emanation or return, no goal, means, seeker or achievement. I remain in my own non-dual nature.

क्व प्रमाता प्रमाणं वा क्व प्रमेयं क्व च प्रमा ।

क्व किंचित् क्व न किंचिद् वा सर्वदा विमलस्य मे ॥८॥

सर्वदा निर्मलरुप मला प्रमाता, प्रमाण व प्रमेय आणि प्रमा, कमी वा अधिक अशा गोष्टी कुठल्या ? ॥८॥
8. For me who am forever unblemished, there is no assessor, no standard, nothing to assess, or assessment.

क्व विक्षेपः क्व चैकाग्र्यं क्व निर्बोधः क्व मूढता ।

क्व हर्षः क्व विषादो वा सर्वदा निष्क्रियस्य मे ॥९॥

सर्व क्रियारहित असें जें माझें आत्मरुप आहे त्याला विक्षेप वा एकाग्रता, कुठलें ज्ञान वा मूढता, कसला हर्ष अथवा खेद असणार ? ॥९॥
9. For me who am forever actionless, there is no distraction or one-pointedness of mind, no lack of understanding, no stupidity, no joy and no sorrow.

क्व चैष व्यवहारो वा क्व च सा परमार्थता ।

क्व सुखं क्व च वा दुखं निर्विमर्शस्य मे सदा ॥१०॥

सर्वथा निर्मळ अशा आत्मस्वरुपाला कुठला व्यवहार वा परमार्थ, सुख वा दुःख असूं शकेल ? ॥१०॥
10. For me who am always free from deliberations there is neither conventional truth nor absolute truth, no happiness and no suffering.

क्व माया क्व च संसारः क्व प्रीतिर्विरतिः क्व वा ।

क्व जीवः क्व च तद्ब्रह्म सर्वदा विमलस्य मे ॥११॥

सर्वार्थानें विमल अशा आत्मस्वरुप मला कुठली माया वा संसार, प्रीति अथवा द्वेष, जीवभाव किंवा ब्रह्मभाव असणार ? ॥११॥
11. For me who am forever pure there is no illusion, no samsara, no attachment or detachment, no living being and no God.

क्व प्रवृत्तिर्निर्वृत्तिर्वा क्व मुक्तिः क्व च बन्धनं ।

कूटस्थनिर्विभागस्य स्वस्थस्य मम सर्वदा ॥१२॥

सर्वदा स्थिर, कूटस्थ आणि विभागरहित अशा मला प्रवृत्ति किंवा निवृत्ति, बंधन आणि मुक्ति या गोष्टी कुठल्या ? ॥१२॥
12. For me who am forever unmovable and indivisible, established in myself, there is no activity or inactivity, no liberation and no bondage.

क्वोपदेशः क्व वा शास्त्रं क्व शिष्यः क्व च वा गुरुः ।

क्व चास्ति पुरुषार्थो वा निरुपाधेः शिवस्य मे ॥१३॥

उपाधिरहित, कल्याणरुप आत्मस्वरुप अशा मला कसला उपदेश वा कसलें शास्त्र, कुठला शिष्य अथवा कुठला गुरु आणि कुठला मोक्ष असूं शकेल ? ॥१३॥
13. For me who am blessed and without limitation, there is no initiation or scripture, no disciple or teacher, and no goal of human life.

क्व चास्ति क्व च वा नास्ति क्वास्ति चैकं क्व च द्वयं ।

बहुनात्र किमुक्तेन किंचिन्नोत्तिष्ठते मम ॥१४॥

मला आहे अथवा नाहीं असें स्फुरण नाहीं, न अद्वैत न द्वैत आहे. फार सांगण्याचें प्रयोजन नाहीं. चैतन्यस्वरुप माझ्यांत कांहींच अहं स्फुरण नाहीं. ॥१४॥
14. There is no being or non-being, no unity or dualism. What more is there to say? Nothing emanates from me.

-: अष्टावक्र गीता समाप्त  :-