Gurucharitra - Adhyay 5

Namaskar!!! The first four Chapters of Gurucharitra had a base of Mythological stories. The Fifth chapter describes the story behind the birth of Shripad shri Vallabh. Now from Fifth chapter onwards there are stories about the divine guru Shripad shree Vallabh.

CHAPTER 5
Birth of Shripad Shri Vallabh

Shri Siddha - "Namdharak, Shri Vishnu had several incarnations as Matsya (Fish), Kachha (Tortoise), Varah (Bear), Narasimha (Man with lion's head), Waman, Parashram, Rama, Krishna, Buddha and Kalanki to protect the Sadhus and punish the wicked.

Bhagirath did his utmost to bring the Ganges on the Earth for the salvation of his fore-fathers, the Sagar Kings. Similarly a Brahmin women worshipped Shri Dattatraya and hence Shri Dattatraya took birth from her womb. I shall now narrate this tale to you.

"A Brahmin named Apalraj lived at Peethapur in the East. Sumatha was his most devoted wife. On one Amavasya day there was an anniversary day at the house of Apalraj. On that day Shri Datta came in disguise to his house for alms. Generally alms are not given to beggers, on the anniversary day. But though the Brahmins invited for the ceremony had not dined, Sumatha offered him alms. Hence Shri Datta was much pleased and he disclosed his divine appearance to her. She humbly
bowed to Shri Datta who said, "Mother what do you desire?".

She said, " You are a treasure of kindness and protector of the devotees.
You are well-Known in all the 14 Bhuwans. You just called me `mother'. I
begot children, but some of them died soon and of those that are surviving, one is blind and one is lame. I therefore feel my life to be futile without a good son. I wish I should have a son who would be world famous and learned like yourself. Will you fulfill this desire of mine?".

Shri Datta said, "You will have a son wellknown in Kaliyug. You abide by his wishes. He will be learned. He will fulfill all your desires". Saying this Shri Datta disappeared.
Sumatha told this to her husband. He too was much pleased. Both believed that Shri Datta himself will come to their home in the form of a child. The husband said, "Shri Datta lives at Mahur and Kolaphur. He comes in the mendicant's form daily alms at midday. You should always give him alms".

Sumatha told her husband that she had offered alms to Shri Datta that day even before the Brahmins invited for performing the Shraddha had dined. The husband said You did very well My fore-fathers will be more satisfied, as Shri Datta himself has taken alms to day. As you have obtained blessings from him, you will surely get a son. You need not worry".

Thus they were passing their time with pleasure. Sumata became pregnant. After the full period of nine months, she gave birth to a son. Brahmins foretold that this child will be a great Guru and an ascetic.
Thinking him to be an incarnation of Shri Datta, he was called after one of
Datta's name `Shripad', His thread ceremony was performed when he was seven years old. Even at this age, he knew all four Vedas, Mimansa, Thark (Logic) etc. All people wondered at his brilliancy and said he must be a God in human form. He taught the Brahmins of the city various subjects as Achar, Vyuawahar, Prayaschitta, Vedant, Bhashya, Vedarth etc. When Shripad was sixteen years of age his parent began to think of his marriage. Shripad warned that would marry with the woman called
disintrigation. All other ladies liked mother to him. He said, "I am a Brahmachari and an ascetic. I love Yoga and my name is Shri Vallabha. I now intend to go to the forests for observing penance and obtaining divine knowledge."

Hearing this, the parents recollected the words of Shri Datta, the mendicant and realised that he would have his own way. Still due to affection, they were very much aggrieved. The mother said, "we expected you to protect us in our old age". Saying so the mother became unconscious. Shripad consoled her and said, "Do not be anxious. I shall give you what you wish. Believe in me and live happily".

The mother said, "My Dear son, I forgot all my previous miseries only on account of you and I cherished a great hope that you would protect us in our old age. We have two other sons; but one is lame and the other is blind, who will look after them?"

Shripad looked at his lame and blind brother with nectar like sight.
Instantly the blind brother got his sight and lame one got his legs. Both became learned, well-versed in Vedas, Shastras and Vyakaran. Thy prostrated before Shripad Shri Valabha and he blessed them. Just as iron is transformed into gold by the touch of the philosopher's stone, so both the brothers were enlightened and they became respectable due to the blessings of Shripad. He then said to the brothers, "You will have sons, grand-sons and great grand-sons and you all shall live happily."

He told his brothers further, "Serve your parents. You will be happy in this world and shall get salvation in the end." He then said, to his mother, "you should be happy now. But your sons will live for 100 years. They will have sons and daughters and you will see them living merrily. They will have wealth for generations and shall
be famous for their learning. Now donot prevent me from going to forest.
I have to go to the North to guide the Sadhus."

Saying this, Shripad Swami disappeared and came to Kashi where he began to live secretly. After some days he went to Badri Narayan. He visited holy places one after the other and in course of time one day reached Gokarna."


Contd.......



श्रीगणेशाय नमः ।

नामधारक भक्तासी । सांगे सिद्ध विस्तारेसी । अवतार झाला मानुषी । भक्तजन तारावया ॥१॥

ऐक भक्ता नामधारका । अंबरीषाकारणे विष्णु देखा । अंगकारिले अवतार ऐका । मानुषी नाना रूप घेतसे ॥२॥

मत्स्य कूर्म वराह देख । नराचा देह सिंहाचे मुख । वामनरूप झाला भिक्षुक । झाला ब्राह्मण क्षेत्रकर्मी ॥३॥

दशरथाचे कुळी जन्म । प्रख्यात अवतार श्रीराम । राजा होऊनि मागुती जन्म । गौळियाघरी गुरे राखी ॥४॥

वस्त्रे फेडूनि झाला नग्न । बौद्धरूपी झाला आपण । होऊनि कलंकी अवतार जाण । तुरुंगारूढ काय आवडी ॥५॥

नाना प्रकार नाना वेष । अवतार धरी ह्रषीकेश । तारावया भक्तजनास । दुष्टहनन करावया ॥६॥

द्वापारांती झाला कली । अज्ञान लोक ब्राह्मणकुळी । आचारहीन होऊनि प्रबळी । वर्तती महिमा कलियुगी ॥७॥

भक्तजनतारणार्थ । अवतार धरी श्रीगुरुनाथ । सगराकारणे भगीरथ । आणी गंगा भूमंडळी ॥८॥

तैसे एक विप्रवनिता । आराधी श्रीविष्णु दत्ता । तिचे उदरी अवतार धरिता । आश्चर्य झाले परियेसा ॥९॥

पिठापूर पूर्वदेशी । होता ब्राह्मण उत्तमवंशी । आपस्तंभ शाखेसी । नाम आपळराजा जाण ॥१०॥

तयाची भार्या सुमता । असे आचार पतिव्रता । अतिथि आणि अभ्यागता । पूजा करी भक्तिभावे ॥११॥

ऐसे असतां वर्तमानी । पतिसेवा एकमनी । अतिथिपूजा सगुणी । निरंतर करीतसे ॥१२॥

वर्तता ऐसे एके दिवशी । आला दत्त अतिथिवेषी । श्राद्ध होते अमावस्येसी । विप्राघरी तै देका ॥१३॥

न जेवितां ब्राह्मण घरी । दत्ता भिक्षा घाली ते नारी । दत्तात्रेय साक्षात्कारी । प्रसन्न झाला तये वेळी ॥१४॥

त्रैमूर्तीचे रूप घेऊनि । स्वरूप दावियले अतिगहनी । पतिव्रता धावोनि चरणी । नमस्कारी मनोभावे ॥१५॥
दत्तात्रेय म्हणे तियेसी । माग माते इच्छिसी । जे जे वासना तुझे मानसी । पावसी त्वरित म्हणतसे ॥१६॥

ऐकोनि स्वामींचे वचन । विप्रवनिता करी चिंतन । विनवीतसे करद्वय जोडून । नानापरी स्तवोनिया ॥१७॥

म्हणे जय जय जगन्नाथा । तू तारक भवासी तत्त्वता । माझे मनी असे जे आर्ता । पुरवावी ते देवराया ॥१८॥

तू कृपाळु सर्वा भूती । वेदपुराणे वाखाणिती । केवी वर्णावी तुझी कीर्ती । भक्तवत्सला कृपानिधि ॥१९॥

मिथ्या नोहे तुझा बोल । जे का ध्रुवासी दिधले पद अढळ । बिभीषणासी लंकास्थळ । देऊनि राज्य समर्पिले ॥२०॥

भक्तजना तू आधार । तयालागी धरिसी अवतार । ब्रीद असे चराचर । चौदा भुवनामाझारी ॥२१॥

आता माते वर देसी । वासना असे माझे मानसी । न व्हावे अन्यथा बोलासी । कृपानिधि देवराया ॥२२॥
माझे मनीची वासना । पुरवावी जगज्जीवना । अनाथरक्षका नारायणा । म्हणोनि चरणा लागतसे ॥२३॥

ऐकोनि तियेचे करुणावचन । संतोषला त्रयमूर्ति आपण । कर धरिला आश्वासोन । सांग जननी म्हणतसे ॥२४॥

तव बोलिली पतिव्रता । स्वामी जे निरोपिले आता । जननी नाम मज ठेविता । करा निर्धार याच बोला ॥२५॥

मज पुत्र झाले बहुत । नव्हेत स्थिर उपजतमृत । जे वाचले आता असत । अक्षहीन पादहीन ॥२६॥

योग्य झाले नाही कोणी । काय करावे मूर्ख प्राणी । असोनि नसती येणे गुणी । पुत्रावीण काय जन्म ॥२७॥

व्हावा पुत्र मज ऐसा । ज्ञानवंत पुराणपुरुषा । जगद्वंद्य वेदसदृशा । तुम्हांसारिका दातारा ॥२८॥

ऐकोनि तियेचे वचन । प्रसन्न झाला दत्त आपण । पुढे असे कार्यकारण । दीक्षार्थ भक्तजनांसी ॥२९॥

तापसी म्हणे तियेसी । पुत्र होईल परियेसी । उद्धरिल तुझे वंशासी । ख्यातिवंत कलियुगी ॥३०॥

असावे तुम्ही त्याचे बोली । येर्‍हवी न राहे तुम्हांजवळी । ज्ञानमार्गी अतुर्बळी । तुमचे दैन्य हरील ॥३१॥
इतुके सांगोनि तापसी । अदृश्य झाला परियेसी । विस्मय करितसे मानसी । विप्रवनिता तयेवेळी ॥३२॥

विस्मय करोनि मनात । पतीसी सांगे वृत्तान्त । दोघे हर्षे निर्भर होत । म्हणती दत्तात्रेय होईल ॥३३॥

माध्यान्हसमयी अतिथिकाळी । दत्त येताती तये वेळी । विमुख न होता तये काळी । भिक्षा मात्र घालिजे ॥३४॥

दत्तात्रेयाचे स्थान । माहूर करवीर क्षेत्र खूण । तयाचा वास सदा जाण । पांचाळेश्वर नगरात ॥३५॥

नाना वेष भिक्षुकरूप । दत्तात्रेय येती साक्षेप । न पुसतां मज निरोप । भिक्षा घाली म्हणतसे ॥३६॥

विप्रस्त्री म्हणे पतीसी । आजि अवज्ञा केली तुम्हांसी । ब्राह्मण न जेवता आपण त्यासी । भिक्षा घातली म्हणतसे ॥३७॥

ऐकोनी सतीच्या बोला । विप्र मनी संतोषला । म्हणे पतिव्रते लाभ झाला । पितर माझे तृप्त झाले ॥३८॥
करावे कर्म पितरांच्या नामी । सर्मपावे विष्णुसी आम्ही । साक्षात्कारे येऊनि स्वामी । भिक्षा केली आम्हा घरी ॥३९॥

कृतार्थ झाले पितृगण समस्त । निर्धारे झाले स्वर्गस्थ । साक्षात्‍ विष्णु भेटले दत्त । त्रैमूर्तिअवतार ॥४०॥

धन्य तुझी मातापिता । जे वर लाधलीस मुख्य आता । पुत्र होईल निभ्रांता । न धरी चिंता मानसी ॥४१॥

हर्षे निर्भर होवोनि । राहिली दोघे निश्चित मनी । होती जाहली गर्भिणी । विप्रस्त्री परियेसा ॥४२॥

ऐसे नव मास क्रमोनि । प्रसूत जाहली शुभदिनी । विप्रे स्नान करूनि । केले जातककर्म तये वेळी ॥४३॥
मिळोनि समस्त विप्रकुळी । जातक वर्तविती तये वेळी । म्हणती तपस्वी होईल बळी । दीक्षाकर्ता जगद्‍गुरू ॥४४॥

ऐकोनि म्हणती मातापिता । हो कां आमुचा कुळउद्धरिता । आम्हा वर दिधला दत्ता । म्हणोनि ठेविती तया नाव ॥४५॥

श्रीपाद म्हणोनि या कारण । नाम ठेवी तो ब्राह्मण । अवतार केला त्रैमूर्ति आपण । भक्तजन तारावया ॥४६॥

वर्तत असता त्याचे घरी । झाली सात वर्षे पुरी । मौजीबधन ते अवसरी । करिता झाला द्विजोत्तम ॥४७॥
बांधिता मौजी ब्रह्मचारी । म्हणता झाला वेद चारी । मीमांसा तर्क अतिविस्तारी । म्हणो लागला तये वेळी ॥४८॥

ऐकोनि समस्त नगरलोक। विस्मय करिती सकळिक । होईल अवतार कारणिक । म्हणोन बोलती आपणात ॥४९॥

आचार व्यवहार प्रायश्चित्त । समस्तांसी आपण बोलत । वेदान्तभाष्य वेदार्थ । सांगतसे द्विजवरांसी ॥५०॥
वर्तता ऐसे तयासी । झाली वर्षे षोडशी । विवाह करू म्हणती पुत्रासी । मातापिता अवधारा ॥५१॥

विचार करिती पुत्रासवे । बा रे लग्न तुवा करावे । श्रीपाद म्हणे ऐका भावे । माझी वांछा सांगेन ॥५२॥

कराल विवाह माझा तुम्ही । सांगो ऐका विचार आम्ही । वैराग्यस्त्रीसंगे असेन मी । काम्य आमुचे तियेजवळी ॥५३॥

ते स्त्रियेवाचूनि आणीक नारी । समस्त जाणा मातेसरी । जरी आणाल ते सुंदरी । वरीन म्हणे तये वेळी ॥५४॥

आपण तापसी ब्रह्मचारी । योगस्त्रियेवांचोनि नारी । बोल धरा निर्धारी । श्रीवल्लभ नाम माझे ॥५५॥

श्रीपाद श्रीवल्लभ नाम ऐसे । झाले त्रिमूर्ति कैसे । पितयाते म्हणतसे । जाउ उत्तरपंथासी ॥५६॥

ऐकोनि पुत्राचे वचन । आठविले पूर्वसूचन । भिक्षुके सांगितली जे खूण । सत्य झाली म्हणतसे ॥५७॥

आताच या बोलासी । मोडा घालिता परियेसी । विघ्न होईल त्वरितेसी । म्हणोनि विचारिती तये वेळी ॥५८॥

न म्हणावे पुत्र यासी । अवतारपुरुष तापसी । जैसे याचे वसे मानसी । तैसे करावे म्हणती दोघे ॥५९॥

निश्चय करूनि आपुले मनी । पुत्राभिमुख जनकजननी । होती आशा आम्हांलागुनी । प्रतिपाळिसी म्हणोनिया ॥६०॥

ऐशी मनी व्याकुळित । डोळा निघती अश्रुपात । माता पडली मूर्च्छागत । पुत्रस्नेहे करोनिया ॥६१॥

देखोनि मातेचे दुःख । संबोखित परमपुरुष । उठवूनि स्वहस्ते देख । अश्रुपात पुशितसे ॥६२॥

न करी चिंता अहो माते । जे मागसी ते देईन तूते । दृढ करूनि चित्ताते । रहा सुके म्हणतसे ॥६३॥

बा रे तुजकरिता आपण । दुःख विसरले संपूर्ण । रक्षिसी आम्हा वृद्धांलागून । दैन्यावेगळे करोनि ॥६४॥

पुत्र असती आपणा दोन । पाय पांगुळ अक्षहीन । त्याते पोशील आता कोण । आम्हा कवण रक्षील ॥६५॥

ऐकोनि जननीचे वचन । अवलोकी अमृतदृष्टीकरून । पुत्र दोघेही झाले सगुण । आली दृष्टिचरणादिक ॥६६॥

वेदशास्त्रादि व्याकरण । सर्व म्हणती तत्क्षण । दोघे येऊनि धरिती चरण । कृतार्थ झालो म्हणोनिया ॥६७॥

आश्वासून तया वेळी । दिधला वर तत्काळी । पुत्रपौत्री नांदा प्रबळी । श्रियायुक्त सनातन ॥६९॥

सेवा करा जनकजननी । पावा सुख महाज्ञानी । इह सौख्य पावोनि । व्हाल मुक्त हे निश्चये ॥७०॥

ऐसे बोलोनि तयांसी । संबोधितसे मातेसी । पाहोनिया दोघा पुत्रांसी । राहता सुख पावाल ॥७१॥

पुत्र दोघे शतायुषी । निश्चय धरी वो मानसी । कन्या पुत्र होतील यांसी । तुम्ही नेत्री देखाल ॥७२॥

अखंड लक्ष्मी यांचे घरी । यांचे वंशपरंपरी । कीर्तिवंत सचराचरी । संपन्न होती वेदशास्त्रे ॥७३॥

आमची अवज्ञा न करिता । निरोप द्यावा आम्हा त्वरिता । जाणे असे उत्तरपंथा । दीक्षा द्यावया साधुजना ॥७४॥

सांगोनि मातापित्यासी । अदृश्य झाला परियेसी । पावला त्वरित पूरी काशी । गुप्तरूपे होता तेथे ॥७५॥

निघाला तेथूनि बदरीविना । भेटी घेऊनि नारायणा । अवतार असे आपणा । कार्याकारण मनुष्यदेही ॥७६॥

दीक्षा करावया भक्तजना । तीर्थे हिंडणे आपणा । मनोवेगे मार्गक्रमणा । आले तीर्थ गोकर्णासी ॥७७॥

ऐकोनि सिद्ध मुनींचे वचन । विनवी नामधारक आपण । ते परिसा श्रोतेजन । म्हणे सरस्वतीगंगाधरू ॥७८॥

इति श्रीगुरुचरित्रपरमकथाकल्पतरौ श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारकसंवादे दत्तात्रेयावतारकथनं नाम पंचमेऽध्यायः ॥५॥

श्रीपादश्रीवल्लभनृसिंहसरस्वतीदत्तात्रेयार्पणमस्तु ।

ओवीसंख्या ॥७८॥

श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु
क्रमशः